Yeni sen....

Yeni Sen…

Yine, dünyada hemen herkesin yeni yıl kararları aldığı zamandayız. Herkesin aşağı yukarı dilekleri ortak: Daha sağlıklı besleneceğim, spor yapmaya başlayacağım, sigarayı bırakacağım vb.

Pek çok kişi aldığı kararları uygulamaya da geçebilir. Ancak cilt rahatsızlığı olanlar için durum o kadar toz pembe sayılmaz. Ya sedefi kontrol altına almak için özel bir diyet uyguluyorsanız? Spor salonunda ter dökmenize ürtikeriniz nasıl reaksiyon gösterecek? Bir cilt hastalığı olanlar için basit yaşam değişiklikleri çok büyük etkiler yaratmaz.

KENDİNİZ için bir şey yapın

Kronik bir hastalıkla yaşamanın zorluklarına göğüs gerebilmek amacıyla sadece kendiniz için bir şeyler yapabilirsiniz. Bu yeni bir hobi, yeni bir beceri geliştirme ya da cildize iyi gelecek yararlı bir alışkanlık olabilir. Peki, cilt hastalığıyla yaşayan kişiler hangi yeni yıl kararları verebilir?

Müziğe başlamak için geç değil!

Müziğe başlamak için bir müzik dehası olmanıza gerek yok. Bir Mozart olamayacak olsanız bile, müziğin zihinsel ve fiziksel faydalarından siz de nasiplenebilirsiniz. Yapılan araştırmalar, bir enstrüman çalmanın stres ve kaygıyı azaltarak, sakinleştirici bir etki sağladığını göstermiştir. Benzer şekilde, eğlence amaçlı müzik yapmanın, vücudun stres seviyesini düşürdüğü belirlenmiştir¹, bu yüzden hastalık düşüncesiyle bunaldığınızda, kolları sıvayın ve bir enstrüman çalmayı öğrenin!

Alın fırçayı elinize!

Resim yapmak, olumsuz duyguları bertaraf etmek için mükemmel bir yoldur. İçinizden belki bir Picasso çıkmayacak belki ama resip yapmanın büyüleyici dünyasında sürprizlerle karşılaşabilirsiniz. Bunun için elinize fırça almaktan korkmayın!

Küçük bir kitap kurduna dönüşün

En son lisedeyken kitap okumuş ve sonra hiçbir kitabın kapağını açmamış pek çok kişi var kuşkusuz. Yeni yıl kararı olarak daha fazla kitap okumak, kendinizi aşmanın ve büyümenin en iyi yollarından biri olabilir. Kitap okumanın, rahatlamanıza ve hastalığınızı aklınızdan çıkarmanıza ne kadar yardımcı olacağını göreceksiniz.

Dışarı çıkın ve ARAŞTIRIN!

Ataklar ortaya çıktığında dünyadan saklanmanın nasıl cazip geldiğini biliyorum. Sadece hasta olduğumuzda değil, cildimizi kötüleştiğinde de onu örtmeye çalışırız. Bu korkuları evde bırakmak için yeni yılda kendinizi aşın ve daha çok dışarı çıkın. Bu, açık havada yeni rotalar keşfetmek de, arabayla daha önce hiç görmediğiniz bir yere gitmek de olabilir. Karar sizin!

Sedef ve ürtiker ile yaşayanlar, sıklıkla pek çok kişi için söz konusu olmayan kısıtlılıklarla karşılaşır; ancak bu durum sizi yapmak istedikleriniz için çabalamaktan alıkoymamalı. Bu yıl, ister müzik, resim yaparak, ister yazarak, okuyarak ya da araştırarak, deneyebileceğiniz çok fazla yaratıcı eylem seçeneğiniz var.

Referanslar

1. How Making Music Reduces Stress. WebMD Magazine Feature. Susan Kuchinskashttp://www.webmd.com/balance/stress-management/features/how-making-music-reduces-stres

1) ‘Hmm, bu çok garip’

Cilt hastalığı herhangi bir yaşta birdenbire başlayabilir ancak sedef hastalığında ortalama başlangıç yaşı 15-20’dir.¹ (Bu arada, bir çalışma 40 yaşından önce tanı konan kişilerde 40 yaşından sonra tanı konanlara göre cilt hastalığının daha şiddetli formlarının görülme eğiliminin daha fazla olduğunu saptamıştır,^1,2 ancak herkes farklı şekillerde etkilenir.) Bununla beraber, lezyonların kendisi kişiler arasında çok benzer olma eğilimi taşır. Bunlar saç derisi, dirsekler, dizler ve belde ortaya çıkma eğilimi gösteren ancak vücutta herhangi bir bölgede (tırnaklar dahil) görülebilen gümüş renkli kabuklarla kaplanmış yuvarlak, kırmızı lekelerdir.³ KIÜ’ye gelince, bu otoimmün cilt hastalığının özelliği olan kabarık döküntüler çocuk ve erişkinlerde görülebilir ancak en sık 20-40 yaşlarında ortaya çıkar.⁴

2) ‘Çook kaşınıyor’

Bazı insanlar için sedefin görünümü onları en çok rahatsız eden şeydir. Diğerleri için ise kaşıntıdır. Cilt hastalıklarının çoğunda olduğu gibi sorun şudur: Ne kadar çok kaşırsanız, cildiniz o kadar kötüleşir. Cildiniz kötüleştikçe de kaşıntı artacaktır. Siz daha ne olduğunu anlayamadan kaşıntı-kaşıma-kaşıntı döngüsüne sıkışırsınız ve kendinizi sizi saran cildinizin fermuarını parasütçü tulumu gibi açıp içinden çıkma fantezisi kurarken bulursunuz. Bu, genellikle çoğu insanın sedefi hemen ve o an durduracak mucize bir tedavi bulma umuduyla doktorlarına başvurdukları evredir. Hem sedef hem de KIÜ aşırı derecede kaşıntılı olabilir, özellikle geceleri uykuyu kesintiye uğrattıklarında.⁵ Ama kaşıma arzusuna direnin çünkü iki saniye için çok tatmin edici bir his verse de, kaşıma herşeyi sadece çok daha kötü hale getirecektir. Bu, örneğin, yangını benzinle söndürmeye çalışmak gibidir.

3) ‘Daha kötü olamaz diye düşünüyordum ki…’

Bazı durumlarda cilt hastalıkları vücudun diğer bölgelerini de etkileyebilir. Örneğin zaman zaman sedef hastalığı eklemleri tutar; bu, sedefe bağlı eklem iltihabi (psoriatik artrit veya PsA) olarak bilinen ağrılı bir durumdur. Aslında, PsA’nin sedef hastalarının %30 kadarında görüldüğü tahmin edilmektedir.⁶ Sedefe bağlı eklem iltihabı olan hastaların yaklaşık %87’si tırnakta görülen sedefin bulgularını da sergiler; bu hastalıkta tırnaklar kalınlaşır, rengi değişir ve çukurlaşır.⁷ KIÜ’lü kişilerde ürtikere anjiyoödem olarak bilinen, cildin daha alt tabakalarında gelişen ağrılı şişlik eşlik edebilir. Bu durum dudak, yüz, el ve ayakların büyümesine ve ne yazik ki bazen cinsel organların derisinin şişmesine neden olabilir.8 Mesele şudur: Sözde “cilt hastalıkları” bazen vücudun diğer bölgelerini tutar ve iyi olmadan önce genellikle daha da kötü olurlar.

4) ‘Bu ızdırap daha ne kadar devam edecek?’

Size cildinizdeki belirtileri kontrol etmeye ve kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olacak bir ilaç yazabiliz. İlaç, alevlenmeleri en aza indirmeye ve hatta bir süreliğine tamamen ortadan kaldırmaya yardım edebilir. Bununla birlikte hem sedef hem de KIÜ kronik otoimmün hastalıklardır; dolayısıyla belirtiler tekrar edebilir. Mesela bazı kişiler stresin alevlenmeleri tetikleyebildiğini fark eder. Bu akla yakındır çünkü stres hormonları bağışıklık sistemini inflamatuar (iltihaba yol açan) bileşikler açığa çıkarması için tetikleyebilir.^9,10 Zamanla siz de hastalığınızı nelerin tetiklediğini elbette anlayacaksınız ve onlardan kaçınma konusunda daha iyi olacaksınız. Aynı zamanda doktorunuzla birlikte size en uygun olan tedaviyi bulmak için çaba göstereceksiniz.

5) ‘Bu işe yarıyor sanki…’

Bir cilt hastalığı ile yaşamak hiç süphesiz ki zordur. Pek çok insan yorulur ve basitçe havlu atar. Biz sorunun cevabının bu olmadığını söylemek için buradayız! Cildinizin efendisi olmayı öğrenin. Sorunu kontrol altına almak için ise tedavi hakkında doktorunuzla konuşarak başlayın.  Sizin için bir plan hazırlayacağız ve  bu belirtilerinizi nasıl kontrol altına alacağını belirleyecektir. Burada sizin gibi hastaların gerçek öykülerini ve beslenme alışkanlarınızı değiştirmenin nasıl faydalı olabileceği gibi önerileri bulabilirsiniz. Ancak özellikle çözüm bulma ümidinizi asla kaybetmemelisiniz. Bu biraz zaman alabilir fakat doktorunuzun yardımıyla sizin için en iyi olanı bulacaksınız.

Referanslar

1. Langley RG, Krueger G, and Griffiths C. Psoriasis: epidemiology, clinical features, and quality of life. Ann Rheum Dis 2005;64(Suppl 2):ii18-ii23. 
2. Henseler T, Christophers E. Psoriasis of early and late onset: characterization of two types of psoriasis vulgaris. J Am Acad Dermatol1985;13:450–6.
3. Langley RG, Krueger G, and Griffiths C. Psoriatic arthritis and psoriasis: classification, clinical features, pathophysiology, immunology, genetics. Psoriasis: epidemiology, clinical features, and quality of life. Ann Rheum Dis 2005;64:ii18-ii23. 
4. Deacock SJ. An approach to the patient with urticaria. Clin Exp Immunol 2008;153(2): 151–161. 
5. Gowda S, et al. Factors affecting sleep quality in patients with psoriasis. J Am Acad Dermatol. 2010;63(1):114-23. 
6. Gladman DD, et al. Psoriatic arthritis and psoriasis: classification, clinical features, pathophysiology, immunology, genetics. Psoriatic arthritis: epidemiology, clinical features, course, and outcome. Ann Rheum Dis 2005;64:ii14-ii17. 
7. Langenbruch A, et al. Nail Involvement as a Predictor of Concomitant Psoriatic Arthritis in Patients With Psoriasis. Br J Dermatol 2014;171(5):1123-1128. 
8. Cooper KD. Urticaria and angioedema: Diagnosis and evaluation. J Am Acad Dermatol 1991; 25(1 Pt 2):166-74; discussion 174-6.
9. Heller MM, Lee ES, Koo JY. Stress as an Influencing Factor in Psoriasis. Skin Therapy Lett 2011;16(5):1-4.
10. Yang HY, et al. Stress, insomnia, and chronic idiopathic urticaria--a case-control study. J Formos Med Assoc 2005;104(4):254-63.