Ürtiker Yolculuğu...

Ürtiker Yolculuğu

 

“Ürtikerim mi var?”

“Kesin mi?”

“Ya başka bir şeyse?”

“Daha kaç test yaptırmam gerekiyor kesinleşmesi için?”

Kronik spontan ürtiker (KSÜ) tanısı aldıysanız, kendinize bu sorulardan birkaçını sormuş olabilirsiniz. Bu tanı sürecinin muhtemelen en usandıran tarafı hemen yanıt alamamanızdır.

Çünkü çoğu hastalığın tersine, sizde ürtiker olup olmadığını kesin olarak gösterebilen tek bir test yoktur. Ürtikerde tanı koyulması ancak başka hastalık olasılıklarının elenmesiyle mümkündür.

“İdiyopatik” ya da “spontan”

Kronik Spontan Ürtiker’i araştırıyorsanız, Kronik İdiyopatik Ürtiker (KİÜ) kavramıyla la karşılaşmış olabilirsiniz. Aslına bakarsanız bu ikisi aynı hatalıktır, sadece iki farklı şekilde ifade edilmektedir. İdiyopatik, “spontan ya da nedeni bilinmeyen hastalık” demektir.1

Bununla birlikte bazı dermatologlar ve alerji uzmanları “KİÜ” teriminin eski, yanlış ve belirsiz olduğunu düşünüyor.2 Bu uzmanlara göre, bu hastalığı “KSÜ” yani Kronik Spontan Ürtiker olarak tanımlamak daha doğru.

Tekrar vurgulamak gerekirse, ister idiyopatik densin, ister spontan, her iki kavramla da hastalığın nedeninin tam olarak bilinmediği tanımlanmaktadır. Ve hak verirsiniz ki nedeni bilinmeyen bir hastalığa tanı konulması en hafif deyimle zorlayıcı bir durumdur.

Tanı yolculuğu

Ürtiker tanısı koyabilmek için sihirli bir formül yoktur. Yeni yapılan çalışmalarda, rutin laboratuvar taramalarının ürtiker tanısına ya da altta yatan tetikleyicilerin belirlenmesine yardımcı olmadığını göstermiştir.3 Hastada kronik ürtiker olup olmadığını belirlemenin tek yolu, tüm diğer hastalıkların elenmesidir.

Bu yüzden bizi ziyaret ettiğinizde kabartıların öyküsünü detaylı bir şekilde aktardığınızdan emin olmalısınız. Çünkü bu, tanıya yardımcı olabilecek yegane şeylerden biridir. Kabartı gibi belirtileri doktorlar genellikle ilk olarak alerji diye değerlendirirler. Bunun nedeni, ürtikerin sıklıkla alerji tablosuna benzer şekilde ortaya çıkmasıdır. Alerjinin başlıca nedeni, cildinizde yaşayan bir hücre tipi olan mast hücrelerinin aktivasyonudur. Mast hücreleri kimyasallarını salgıladığında, aynı KSÜ’deki gibi kaşıntılı kabartılara yol açar.4 

Ancak kronik ürtiker hastaları alerji tedavisine yanıt vermediğinde, başka bir sorun olduğu açık hale gelir. Ve nedeni belirleyememek sıklıkla, hem hekimlerin hem hastaların altta yatan bazı hastalıkların rol oynamasından şüphelenmesine yol açar. Bu da tarama testleriyle (fizik muayene, kan tahlilleri, alerji testleri ve diğer hastalıklar & maligniteler açısından taramalar) geçen uzun ve can sıkıcı bir süreç anlamına gelir.3

Bizler tanı koyma sürecinde herhangi bir ek test istemeden önce sorulardan oluşan tanı kılavuzlarından faydalanırız. 5

Tüm bunlar oldukça moral bozucu olmakla birlikte, bir kere ürtiker tanısı konulunca tünelin ucunda ışık görünmüş olur.Çünkü belirsizlik hastalar açısından her zaman için daha zor olmuştur.   

Ürtiker bir olasılık olarak belirdiğinde bile, sorun çözülmüş sayılmaz. Zira akut ve kronik ürtiker arasındaki ayrım zorlayıcı ve kafa karıştırıcı olabilir. İşin aslı şu ki, hangi hastada ürtiker atağının sadece bir kez ortaya çıktığını ve sonra geçtiğini, hangi hastada kronik bir hastalığa yol açacağını söylemek zordur.6

“Boşa mı kürek çekiyorum?”

Tanı sürecinde pek çok test ve hayal kırıklığı sonrasında her hastanın kendine sorduğu bir sorudur bu. Ancak gerçek şu ki, sadece hastalığınıza doğru tanı konulduğunda onu yönetebilirsiniz. 

Sürecin adil olmadığını düşünmeye, isyan etmeye hakkınız var. Çünkü kabartılarla uğraşmak yeterince kötü değilmiş gibi, bir de bu tanı sürecindeki belirsizliğin sıkıntısını yaşıyorsunuz.  

Ancak “bilgi güçtür” sözünü hatırlayın. Tanı sürecinde yaptırdığınız testler vs. ile vücudunuzla ilgili pek çok şeyi öğrendiniz ve bu da hastalığınızın yönetimi konusunda sonraki süreçte sizi güçlendirecek bir şey olacak.

KSÜ konusunda daha fazla tıbbi bilgi sahibi olmak ve süreçle ilgili doktorunuza danışmak için GA(2)LEN kılavuzundan yararlanabilirsiniz.

Referanslar

  1. http://www.merriam-webster.com/dictionary/idiopathic. Accessed October 16, 2015.
  2. Mauer, Marcus, C. Bindslev-Jensen, et al. “Chronis idiopathic urticaria (CIU) is no longer idiopathic: time for an update.” Last accessed 11/3/15. http://www.researchgate.net/publication/230572044_Chronic_Idiopathic_Urticaria_(CIU)_is_no_longer_idiopathic_time_for_an_update!
  3. Martina M. A. Kozel, MD; Jan R. Mekkes, MD; Patrick M. M. Bossuyt, PhD; Jan D. Bos, MD, PhD. JAMA Dermatology. “The Effectiveness of a History-Based Diagnostic Approach in Chronic Urticaria and Angioedema.” Accessed October 19, 2015.
    http://archderm.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=189699
  4. What is an allergy? AllergyUK. Available at www.allergyuk.org/what-is-an-allergy/what-is-an-allergy - See more at: http://www.skintolivein.com/urticaria/urticaria-and-you/knowing-the-difference/. Accessed October 19, 2015.
  5. Martina M. A. Kozel, MD; Jan R. Mekkes, MD; Patrick M. M. Bossuyt, PhD; Jan D. Bos, MD, PhD. JAMA Dermatology. “The Effectiveness of a History-Based Diagnostic Approach in Chronic Urticaria and Angioedema.” Accessed October 16, 2015.
    http://archderm.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=189699
  6. Zuberbier T, Aberer W, Asero R, Bindslev-Jensen C, Brzoza Z, Canonica GW, Church MK, Ensina LF, Gimenez-Arnau A, Godse K, Gonc alo M, Grattan C, Hebert J, Hide M, Kaplan A, Kapp A, Abdul Latiff AH, Mathelier-Fusade P, Metz M, Nast A, Saini SS, Sanchez-Borges M, Schmid-Grendelmeier P, Simons FER, Staubach P, Sussman G, Toubi E, Vena GA, Wedi B, Zhu XJ, Maurer M. The EAACI/GA2 LEN/EDF/WAO Guideline for the definition, classification, diagnosis, and management of urticaria: the 2013 revision and update. Allergy 2014; DOI: 10.1111/all.12313. Last accessed 11/3/2015 http://www.ga2len.net/PDF/Guideline.pdf
  7. Maurer M, Weller K, Bindslev-Jensen C, Gime´ nez-Arnau A, Bousquet PJ, Bousquet J, Canonica GW, Church MK, Godse KV, Grattan CEH, Greaves MW, Hide M, Kalogeromitros D, Kaplan AP, Saini SS, Zhu XJ, Zuberbier T. Unmet clinical needs in chronic spontaneous urticaria. A GA2 LEN task force report. Allergy 2011; 66: 317–330. Accessed October 16, 2015. http://onlinelibrary.wiley.com/store/10.1111/j.1398-9995.2010.02496.x/asset/j.1398-9995.2010.02496.x.pdf?v=1&t=ifrbwjfq&s=22e77bab48161b2f1f967aee772dce6f585485a7

Aevlenme…

Bir ürtiker alevlenmesi nasıl olur? Güzel bir sabah caddede yürüyorsunuz. Elinizde kahveniz ve çantanız var. Aniden, yüzünüzü acıtan bir kartopu gibi ortaya çıkar ve yüzünüze vurur. Ellerinize bakıp, kabartıları görürsünüz: İşte ürtikeriniz yine ortaya çıkıyor!

Ürtiker hastasıysanız, alevlenmeyle birlikte, muhtemelen hem fiziksel rahatsızlık hem de duygusal stres yaşarsınız.1Alevlenmeler herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir ve günlerce, hatta haftalarca devam edebilir veya etmeyebilir.2Peki, bu berbat alevlenmeler neden ortaya çıkar ve onu yönetmek için neler yapabilirsiniz? 

Hastalığınızı tanıyın

Ürtiker alevlenmeleri ortaya çıktığında, dermiste histamin salgılayan mast hücreleri aktifleşir ve bu ciltte kaşıntılı kabarcıklara neden olur.3,4Mast hücrelerinin aktivasyonuna neyin yol açtığını ve neden bazı kişilerde görülürken diğerlerinde görülmediğini henüz tam olarak bilmesek de, ürtiker alevlenmelerini tetiklediği tespit edilmiş ancak doğrulanmamış birkaç faktör var: 

  • Antibiyotikler ve aspirin, nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar, görüntülemedede kullanılan boyama ilaçları, kas gevşeticiler, opiyatlar ve vankosimin gibi bazı ilaçlar 
  • Sıcak, soğuk, titreşim ya da basınç gibi fiziksel uyarıcılar
  • Egzersiz gibi vücut sıcaklığını artıran tetikleyiciler 
  • Enfeksiyonlar
  • Stres5
  • Koruyucu maddeler ve renklendiriciler gibi histamin içeren ya da doğrudan histamin salınımına yol açabilen gıdalar ya da katkı maddeleri6

Kronik vakaların sadece %10-20’sinde spesifik bir tetikleyici görülür.7Alevlenmeleri neyin daha fazla ya da daha az tetiklediğini gözlemlemek hastalara kalmıştır ve bazen net bir bağlantı kuramamak can sıkıcı olabilir. Bununla birlikte, hastalığı neyin  tetiklediğini belirlemek için alevlenmeleri kayıt altına almak çok önemlidir. Unutmayın, belirli bir tetikleyiciye maruz kaldıktan sonra alevlenmenizin arttığını fark ederseniz, ilerde bundan kaçınmaya çalışmanız gerekir.

Ne yazık ki, ürtiker için tam iyileşme sağlayan bir tedavi yoktur. Bu nedenle ürtikeriniz varsa, mümkün olduğunca alevlenmelerinizi ve rahatsızlığınızı yönetmeyi öğrenmeniz gerekir. Aşağıda ürtiker yönetimiyle ilgili birkaç ipucuna yer veriyoruz:

Kaşıntıya teslim olmayın!

Ne kadar zor olursa olsun, iyi hissettirse de kaşınmaktan kaçının. Çünkü kaşınmak daha fazla histamin salgılanmasına neden olarak daha fazla kaşınmanıza ve sinir bozucu bir kaşınma-kaşınma döngüsüne yol açabilmektedir.

Stresi yönetin

Stres ürtikeri tetikleyebildiği ya da alevlendirebildiği için stres yönetimini sağlamak büyük fayda sağlar. Öte yandan, ürtiker ya da herhangi bir kronik cilt hastalığı ile yaşamanın kendisi de stres yaratır. Bu nedenle yaşam kalitenizi iyileştirmeye yönelik önemli basamaklardan biri stresi azaltmaktır.

Beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirin

Kanıtlanmamış olmakla birlikte, alevlenmeleri önlemek açısından histaminden zengin bazı besinlerden kaçınmak yararlı olabilir. 

Doktor kontrolü önemli 

Ürtiker alevlenmelerinizle baş etmeniz giderek zorlaşıyorsa, zaman zaman doktorunuzla görüşmeniz önemlidir. Görüşmede fiziksel, duygusal ve zihinsel tüm belirtileri anlatmayı ihmal etmeyin. Bu, tedavinizin planlanmasında belirleyici olacaktır.

Unutmayın! Tüm spesifik tetikleyicilerin farkında olmak, hastalığınızı kontrol altına aldığınızı hissetmenize yardımcı olacaktır. 

Şüphesiz, ürtiker ile yaşamak kolay değildir. Bu hastalık, fiziksel ve ruhsal olarak yaşamınızın her alanını etkileyebilir. Fakat bunun yaşamınızı yönetmesine izin vermeyin, siz onu yönetin.

Referanslar

  1. Vestergaard, Christian; Deleuran, Mette 2015-11-01
  2. Kenny, Tim. Chronic Urticaria (hives)  http://patient.info/health/chronic-urticaria-hives
  3. Saini S. abc News. Why do I itch when I get hives? http://abcnews.go.com/Health/AllergiesOther/story?id=4521888 Accessed December 2014.
  4. Zuberbier T et al. Allergy 2014; 69(7):868-87. 
  5. National Health Service. Urticaria http://www.nhs.uk/Conditions/Nettle-rash/Pages/Causes.aspx
  6. Website “urticaria day” – Diet. Last accessed: 13.10.15 http://urticariaday.org/urticaria/diet/
  7. Kulthanan K, Jiamton S, Thumpimukvatana N, Pinkaew S. Chronic idiopathic urticaria: prevalence and clinical course. J Dermatol. 2007;34(5):294–301.