Dudak Uçuğu
Dudak Uçuğu
Dudak Uçuğu Nedir?
Gece rüyanızda korkunç bir şey gördükten sonra ya da yetiştirmeye çalıştığınız proje yüzünden geçirdiğiniz stresli bir gecenin ertesinde aynaya baktığınızda, dudağınızın etrafında bir yara ile karşılaşırsanız birçoğunuz bunun bir uçuk olduğunu tahmin edebilir.
Uçuk; herpes simpleks virüsü (HSV)'nün yol açtığı, vücudun hemen her yerinde gelişebilen, su dolu kabarcıklar ve sonrasında kabuklu yara oluşumu ile seyreden viral bir enfeksiyondur. HSV dünyada yaygın olarak görülür ve en sık enfeksiyon yapan virüslerden biri olarak kabul edilmektedir.
Dudak uçuğu (Herpes Labialis), HSV-1 virüsünün yol açtığı uçuklardır. En sık dudaklar, ağız etrafı, burun ve çenede ortaya çıkar ve genellikle 5-7 gün içinde su dolu kabarcıkların kuruması ile iyileşme görülür.
Dudak Uçuğunun Nedenleri Nelerdir?
Dudak uçuğu;
- Stres, heyecan, travma
- Yorgunluk, uykusuzluk gibi vücut direncini düşüren durumlar
- Soğuk algınlığı, grip, ateşli hastalıklar
- AIDS, kanser, organ nakli gibi bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar
- Aşırı güneşe veya ultraviyole ışınlarına maruz kalma gibi durumlarda ortaya çıkma eğilimi göstermektedir.
Dudak Uçuğu Ne Kadar Yaygındır?
Dünya genelindeki yetişkinlerin yaklaşık yüzde 90’ında, daha önce hiçbir enfeksiyon belirtisi göstermemiş olsalar dahi, dudak uçuğuna sebep olan virüs için yapılan testlerin pozitif çıktığı görülmüştür.
Dudak Uçuğu Belirtileri Nelerdir?
İlk atağın belirtileri enfekte kişi ile temastan sonraki üç hafta içinde ortaya çıkar ve 7-10 gün içinde iyileşir. Daha çok çocuklarda görülen bu durumda; ağız içinde yaygın su dolu kabarcıklar, ateş, huzursuzluk gibi bulgularla karşılaşmak mümkündür. Bundan sonra tekrarlayan ataklar ise ilk yaşanana göre daha hafif geçer.
Uçuk genellikle; kaşıntı, yanma, batma ile birlikte kızarık zeminde gruplaşmış sulu kabarcıklar halinde ortaya çıkar.
Dudak Uçuğu Nasıl Bulaşır?
Virüsün ilk vücuda alınması genellikle bebeklik ve çocukluk çağında olur. Çoğunlukla aile ve yakın arkadaş çevresinde virüsü taşıyan kişiler tarafından bulaştırılır.
Dudak uçuğu, sızıntılı kabarcıkların varlığında en bulaşıcı halinde olur. Fakat uçuk virüsü, görünürde hiçbir kabarcık olmasa dahi bir başkasına geçebilir.
Öpme, aynı çatal kaşığı, tıraş bıçağını veya havluyu kullanma gibi durumlarda virüs insandan insana geçer. Oral ilişki yoluyla HSV-1 virüsü genital organlara, HSV-2 virüsü de dudaklara bulaşabilmektedir.
Dudak Uçuğu Bulaşmasından Nasıl Korunulur?
Hastalığı ve bulaştırıcılığı önleyecek bir aşı henüz bulunmadığı için bulaşmanın önlenebilmesinde en önemli yöntem korunmaktır. Hastalıklı bölge ile temastan olabildiğince uzak durulması, öpme ve ortak malzemelerin kullanımı olabildiğince kısıtlanmalıdır.
Dudak Uçuğu Tanısı Nasıl Konulur?
Doktorlar genellikle dudak uçuğunu yalnızca bakarak teşhis edebilseler de tanının kesinleştirilebilmesi için hastadaki kabarcıklardan bir örnek alınarak laboratuvar testiyle virüsün bulunup bulunmadığı değerlendirilmektedir.
Dudak Uçuğu Nasıl Tedavi Edilir?
Hastalığın şiddetine göre virüsün tedavisi için kremler veya sistemik ilaçlar kullanılmaktadır. İlaç kullanımına, hastalığın başladığı ilk 1-2 gün içinde başlanması gerekmektedir. Uçuğun sık tekrarlandığı durumlarda hastalara 6 ay-1 yıl süre ile baskılama tedavisi uygulanabilir.
Genel olarak haplar, kremlere göre daha etkili olmaktadır. Çok ciddi enfeksiyon durumlarında, bazı antiviral ilaçlar enjeksiyon (iğne) yoluyla hastaya verilebilmektedir.
Dudak Uçuğu Hastalarına Öneriler
- Dudak balsamı veya dudak kremi kullanımı:Dudakları güneşten korumak için kremler ya da güneş koruyuculu dudak balsamları kullanılabilir.
- Soğuk kompres uygulaması:Soğuk ve nemli bir bez kızarıklığı azaltabilir, kabuklanmayı gidermeye yardımcı olabilir ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
- Ağrı giderici kremlerin kullanılması:Ağrı kesici etkili kremleri kullanarak hissettiğiniz ağrının hafiflemesini sağlayabilirsiniz.
Çocuklarda Dudak Uçuğu
Çoğu insan HSV’ye ilk olarak 1 ila 5 yaş arasında maruz kalır. Çocuklardaki uçuğa genellikle HSV-1 virüsü sebep olmaktadır. Bir çocuk HSV ile ilk karşılaştığında (bu evre primer HSV olarak da adlandırılmaktadır) kabarcıklar çoğunlukla dudaklardan, ağız ve diş etlerine doğru yayılır. Bu evredeki çocuk hastada ateş, şiş ve hassas lenf bezleri, boğaz ağrısı, huzursuzluk gibi belirtiler görülebilir. Bazen de belirtiler ebeveynlerin fark edemeyecekleri düzeyde olabilir.
Bir çocuğun ilk uçuğunun ardından virüs, vücuttaki sinir hücrelerine yerleşir ve yeniden aktifleşene kadar herhangi bir belirti oluşturmaz. Virüs bütün bir ömür boyunca vücutta kalırken, tekrar etme sıklığı kişiden kişiye değişkenlik göstermektedir.
Alevlenmenin ilk bulguları arasında; karıncalanma, kaşınma ya da yanma sayılabilir. Ebeveynler, çocuklarının sürekli dudaklarında bir noktaya dokunduğunu ya da kaşıdığını fark edebilirler. Bu noktalar daha sonra kabararak ve kızararak yara halini alır.
Referanslar:
- Türk Dermatoloji Derneği, “Uçuk Hasta Bilgilendirme Broşürü”. URL: http://turkdermatoloji.org.tr/public/media/hasta_bilgilendirme/herpes_simpleks.pdf, Erişim Tarihi: 21.11.2017.
- Dicle Üniversitesi Deri ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı, “Viral Deri Hastalıkları”. URL: http://www.dicle.edu.tr/Contents/6ff499c4-df35-4e71-a642-a6e7993f6f3d.pdf, Erişim 21.11.2017
- C. Sağlık Bakanlığı, “Herpesvirüs Enfeksiyonları”. Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi; ICD-10 B00, ICD-10 A60
- American Academy of Pediatrics, “Cold Sores in Children: About the Herpes Simplex Virus” URL: https://www.healthychildren.org/English/health-issues/conditions/skin/Pages/Herpes-Simplex-Virus-Cold-Sores.aspx Erişim Tarihi: 24.01.2018
- Mayo Clinic, “Genital Herpes”. URL: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-herpes/symptoms-causes/syc-20356161 Erişim Tarihi: 24.01.2018
- Mayo Clinic, “Cold Sore”. URL: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cold-sore/symptoms-causes/syc-20371017 Erişim Tarihi: 5 Şubat 2018
