Atopik Dermatit (Alerjik Egzema)

Atopik Dermatit (Alerjik Egzema)

Atopik Dermatit (Alerjik Egzama) Nedir?

Alerjik egzama olarak da adlandırılan atopik (genetik yatkınlığın sebep olduğu) dermatit; diğer atopik hastalıklara (burun ve gözün eş zamanlı iltihaplanmasıyla ortaya çıkan alerjik rinokonjonktivit ve/veya bronşiyal astım) sahip ailelerde sıklıkla görülen, kaşıntılar ve kızarıklıklarla kendini gösteren alerjik bir deri hastalığıdır. Genellikle erken çocukluk döneminde başladığı görülür ve ilerleyen zamanlarda halk dilinde saman nezlesi olarak da bilinen alerjik rinit ya da astım gibi bir hastalığın habercisi olabilir. Olguların %50 kadarında hastalık ilk yaş içinde, %80 kadarında ise ilk beş yaş içinde başlamaktadır.

Atopik Dermatitin Görülme Sıklığı Nedir?

Atopik dermatit, en sık görülen deri hastalıklarından biridir. Türkiye’de hastalığın görülme sıklığı çocuklarda %2–10 arasındayken, erişkinlerde Atopik dermatitin görülme sıklığı %1-3 olarak belirlenmiştir.

Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?

Süt çocukluğu döneminde en sık yüzde (sıklıkla yanaklarda), saçlı deride, diz ve dirsek bölgelerinde ve kulak arkasında görülür. Bez bölgesi genellikle etkilenmemiştir.

İki yaşından büyük çocuklarda daha çok dirsek önü, diz arkası, boyun, el ve ayak bileği bölgesini tutar. Tutulan bölgelerde deride kalınlaşma, kabalaşma ve deri çizgilerinin belirginleşmesi gözlenir.

Ergenlik döneminde kaşıntı ve deride kalınlaşma ön plandadır. Lezyonlar daha çok el ve ayak bilekleri, kol ve bacakların iç yüzlerinde, göz çevresi, yüz, boyun ve gövdenin üst kısmındadır. Bu dönemde egzama sadece ellerde görülebilir. Genellikle ciltte çizgilenme, kalınlaşma ve renkte koyulaşmaya neden olur.

Atopik Dermatit Neden Olur?

Araştırmacılar hala atopik dermatitin sebepleri üzerine çalışmalarını sürdürmektedirler. Yapılan çalışmalar sonucu atopik dermatitin bulaşıcı olmadığı bilinmektedir. Başka birinden bu hastalığı kapmak ya da başkasına bulaştırmak söz konusu değildir.

Atopik dermatitte genlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Atopik dermatit hastalığına sahip olan kişilerin ailesinde genellikle atopik dermatit, astım veya alerjik rinit rahatsızlıkları bulunmaktadır.

Atopik dermatit hastalığı olan çocukların bir kısmında gıda alerjisi vardır. Bu duyarlılık çocuktan çocuğa değişebilir. İnek sütü, yumurta, yer fıstığı, buğday ve deniz ürünleri başta olmak üzere birçok gıda bu egzamayı tetikleyebilir.

Atopik Dermatit Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, hastanın cildi üzerinde yaptığı inceleme ve aldığı hasta öyküsü neticesinde tanıyı koyar. Burada doktor, hastanın yakınlarında atopik dermatit, astım veya alerji olup olmadığı konusunda da bilgi alır.

Atopik dermatit teşhisinin konulmasında alerji testleri de büyük önem taşımaktadır. Bu testler, hastanın derisine az miktarda alerjenin (bazı insanlarda alerjiye sebep olan maddeler) uygulanması ve ardından belirli bir zaman dilimi içinde cildin reaksiyon gösterip göstermediğinin kontrol edilmesi şeklinde gerçekleştirilir.

Eğer belirli bir yiyeceğe karşı çocuğunuzun alerjisi olduğunu düşünüyorsanız, bunu doktorunuza bildirmeli ve uygun testlerin yapılmasını talep etmelisiniz.

Atopik Dermatit Nasıl Tedavi Edilir?

Atopik dermatit hastalığı dirençli olabilmektedir, bu nedenle aylarca hatta yıllarca kontrol altına alınabilmesi için değişik tedavi yöntemleri denenmesi gerekebilir. Bazı hastalarda tedavi başarıya ulaşsa bile bazen belirtiler geri gelebilmektedir.

Hastalığı alevlendiren faktörlerden uzak durmak tedavinin ilk basamağıdır. Örneğin yapılan çalışmalarda, atopik dermatite sebep olan gıdanın diyetten çıkarılması ile önemli oranda klinik düzelme sağlandığı bildirilmiştir.

Tedavide 4 önemli faktör vardır:

1. Kaşıntı
2. Derinin kuruluğu
3. İltihaplanma
4. Enfeksiyon
5. Kaşıntıyı kontrol altına almak için,hekim kontrolünde buna yönelik ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca terleme kaşıntıyı uyaran en önemli faktörlerden biridir. Bu nedenle sıcak mevsimlerde çocuk hastalara ince pamuklu giysiler giydirilmelidir.
   2. Deriyi nemli tutmak için,her gün banyo yapılması önerilir. Atopik dermatit tedavisinde nemlendirici kullanımı çok önemlidir. Günlük 20 dakika kadar süren banyoların hemen ardından ince bir tabaka nemlendirici uygulamak, deri kuruluğu problemi için oldukça uygun bir tedavi olmaktadır.
   3. İltihaplanmayı önlemek için, etkilenmiş deri yüzeyinde topikal (bölgesel ve yüzeysel olarak uygulanan) steroid adı verilen ilaçlar kullanılır. Topikal (bölgesel ve yüzeysel olarak uygulanan) steroidler, atopik dermatit tedavisinde kullanılan en temel ilaçtır.
   4. Enfeksiyon söz konusuysa, mutlaka enfeksiyonun tedavi edilmesi gerekir. Uygun görüldüğü takdirde antibiyotik kullanılmalıdır.

Genel Önlemler:

• Renksiz, pamuklu ve dar olmayan giysileri tercih ediniz. Terleme atopik dermatitin alevlenmesine neden olabileceğinden sıkı ve aşırı kalın kıyafetlerden uzak durmalısınız. Yünlü ve kaba dokulu giysiler, örtüler (yastık, battaniye, yorgan) ve oyuncaklar kullanmayınız. Yeni giysileri kullanmadan önce yıkayıp etiketlerini kesiniz. 
• Çamaşırları yıkamak için hipoalerjenik (daha az alerjen maddeyi barındıran) özellikteki deterjanları tercih ediniz. Az miktarda deterjan veya sabun tozu kullanınız ve çamaşırların iyi durulanmasına özen gösteriniz mümkünse çift durulama yapınız ve yumuşatıcı kullanmayınız.
• Tırnaklarınızın kısa ve düz olmasına dikkat edin. Tırnakla kaşıma sonucu derinin tahriş olması enfeksiyonların gelişimine yol açabilir. Bebek ve küçük çocuklara gece pamuk eldiven giydirilmesi tavsiye edilir.
• Ilık su ile yıkanınız ve cildi kurutmayanız, sabun özelliği göstermeyen temizleyici ürünleri tercih ediniz. Banyo süresini mümkün olduğu kadar kısa tutunuz ve banyo sırasında kese gibi cildi tahriş edici malzemeler kullanmayın. Banyodan çıktıktan sonra 3 dakika içinde deriye yağlı nemlendirici losyonlar veya yağlı kremler uygulayınız ve yumuşak bir havluyla cildi tahriş etmeden kurulanınız.
• Günde en az 2 kez nemlendirici sürünüz. Nemlendirici seçiminde parfümsüz ve boyasız olan ürünleri tercih ediniz.
• Kimyasal maddeler; parfüm, kozmetik ürünler, alkol içeren cilt ürünleri, boyalar (parmak ve hamur boyaları) şikâyetleri arttırabilir.
• Aşırı terleme kaşıntıyı ve hastalığı alevlendirebilir. Bu nedenle terlemeyi artıracak etkenlerden (aşırı güneşe maruz kalmak, kalın giysiler giymek, çok sıcak ortamda bulunmak, ağır egzersiz) uzak durmalısınız.
• Alevlenmeye sebep olan faktörler biliniyorsa (toz, ağaç ve çiçek tozları, hayvan tüyü, belirli gıdalar gibi) bu faktörlerle temastan kaçınılmasına özen gösteriniz.
• Bebeklerin özellikle anne sütü ile beslenmesine özen gösterilmelidir. 
• Bulunduğunuz ortam aşırı kuru ya da nemli olmamalıdır.
• Eğer toza veya ev tozu akarlarına karşı alerjiniz varsa, yastıklarda ve yorganlarda koruyucu örtü kullanınız ve yatak takımlarınızı sık sık sıcak suyla yıkayınız. Ev tozu akarlarını azaltmak için emiş gücü yüksek elektrik süpürgeleri ile temizlik önerilir.
• Mümkünse evde hayvan ve çiçek bulundurmayınız. 
• Gıdalarınızı iyi pişiriniz, pişmemiş gıdalar alerjik belirtileri ortaya çıkarabilir.

Referanslar

1. Sterry W, Ring J, et al. European Dermatology Forum. Guideline on the Treatment of Atopic Eczema (Atopic Dermatitis). Temmuz 2012; DOI: 10.1111/j.1468-3083.2012.04635.x.
2. Türkiye Ulusal Allerji ve Klinik İmmünoloji Derneği. Atopik Dermatit (Egzema). URL: http://www.aid.org.tr/hastaliklar/alerji-ve-bagisiklik-sistemi-hastaliklari/atopik-dermatit/, Erişim Tarihi: 22.11.2017.
3. Çocuk Alerji ve Astım Akademisi Derneği. Atopik Dermatit (Alerjik Egzama). URL: http://www.caaad.org.tr/atopik-dermatit-alerjik-egzama/, Erişim Tarihi: 22.11.2017.
4. Türk Dermatoloji Derneği, Dermatoalerji Çalışma Grubu. Atopik Ekzema Hasta Bilgilendirme Formu. 
5. Mayo Clinic. Atopic dermatitis (eczema). July 25, 2017. URL: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/atopic-dermatitis-eczema/diagnosistreatment/drc-20353279, Erişim Tarihi: 22.11.2017
6. American Academy of Dermatology. Atopic dermatitis. URL: https://www.aad.org/public/diseases/eczema/atopic-dermatitis#treatment, Erişim Tarihi: 22.11.2017